ગામડાંમાં પશુપાલન કરતા ખેડૂતો માટે ગોબર એક મૂલ્યવાન સંપત્તિ છે. ગોબરમાંથી બાયોગેસ (gobar gas subsidy) બનાવી શકાય છે જે રસોઈ, લાઇટિંગ અને વીજળી ઉત્પન્ન કરવા માટે ખૂબ જ ઉપયોગી છે. સાથે જ ગોબરગેસ પ્લાન્ટમાંથી મળતું સ્લરી ખાતર તરીકે ઉપયોગ કરી પાકને સારું પોષણ મળે છે. આ માટે સરકાર ખેડૂતોને સહાય યોજનાઓ પણ આપે છે. ભારત સરકાર તથા રાજ્ય સરકાર મળીને ખેડૂતોને ગોબરગેસ પ્લાન્ટ બનાવવા માટે સબસીડી આપે છે. ગુજરાતમાં પણ ગામડાંમાં સ્વચ્છ ઊર્જા પ્રોત્સાહન માટે સહાય આપવામાં આવે છે.
gobar gas subsidy ડીટેલ
| યોજનાનું નામ | gobar gas subsidy 2025: ગોબરગેસ બનાવવાની પદ્ધતિ અને તેની સહાય યોજના |
| કોણ લાભ લઈ શકે? | ગુજરાતના સામાન્ય જાતિના ખેડૂત |
| ભાષા | ગુજરાતી અને ઇંગ્લિશ |
| ઉદ્દેશ | ગામડાંમાં સ્વચ્છ ઊર્જા ઉપલબ્ધ કરવી, ગોબરનો સદુપયોગ કરવો, ઓર્ગેનિક ખાતર પૂરું પાડવું, પર્યાવરણ પ્રદૂષણ ઘટાડવું અને ખેડૂતોને ઊર્જા સ્વાવલંબન આપવું. |
| સહાય | સામાન્ય રીતે 30% થી 50% સુધીની સબસીડી મળે છે. |
| અરજી પ્રક્રિયા | ઓનલાઇન |
| માન્ય વેબસાઈટ | https://India.gov.in |
| અરજી કેવી રીતે કરવી | Click કરો |
ગોબરગેસ બનાવવાની પદ્ધતિ
1. કાચો માલ (Raw Material)
- ગાય/મહિસનું તાજું ગોબર
- પાણી
- ક્યારેક રસોઈના કચરા, ખેતરના કચરા વગેરે
2. સ્લરી બનાવવી
- ગોબર અને પાણી 1:1 ના પ્રમાણમાં મિશ્રિત કરીને પાતળી સ્લરી બનાવવામાં આવે છે.
3. પ્લાન્ટમાં ભરવું
- આ સ્લરી બાયોગેસ પ્લાન્ટના ઇનલેટ ટાંકી માં નાખવામાં આવે છે.
- અંદર એનેરોબિક (ઓક્સિજન વગરની) પ્રક્રિયા થવાથી મિથેન ગેસ ઉત્પન્ન થાય છે.
4. ગેસનો ઉપયોગ
- બનેલો બાયોગેસ પાઇપ દ્વારા સ્ટોવ/ચુલામાં પહોંચાડવામાં આવે છે.
- તેનો ઉપયોગ રસોઈ, લાઇટિંગ, જનરેટર ચલાવવા માટે થઈ શકે છે.
5. બચેલો કચરો (સ્લરી)
- બાકી રહેલી સ્લરી બહુ જ પોષક હોય છે.
- એને ખેતરમાં જૈવિક ખાતર તરીકે વાપરી શકાય છે.
gobar gas subsidy હેતુ
ખેતી અને પશુપાલન એક-બીજા સાથે જોડાયેલ વ્યવસાયો છે. ખેડૂતો ખેતી સાથે પશુપાલન કરતાં હોય છે. ખેતીમાં અલગ અલગ પાકો જેવા કે જુવાર, બાજરી, મકાઈ કે અન્ય પાકોના ઘાસચારો દુધાળા પશુઓને આપવામાં આવે છે. પરંતુ ઘાસને કાપવા માટે ઘણો બધો સમય વપરાય છે. છતાં પણ મશીન જેવા ટુકડા થતા નથી. જેથી ખેડૂતોને gobar gas subsidy ખરીદવું પડતું હોય છે. ખેડૂતોને gobar gas subsidy આપવામાં આવે છે.
- ગ્રામ્ય પરિવારોને સ્વચ્છ ઊર્જા ઉપલબ્ધ કરાવવી
- રસોઈ માટે લાકડું, કેરોસિન જેવા પરંપરાગત ઈંધણનો ઉપયોગ ઘટાડવો.
- પશુપાલનથી થતા કચરાનો સદુપયોગ કરવો
- ગાય/મહિસનું ગોબર વેડફાઈ ન જાય અને એનીથી ગેસ તથા ખાતર બને.
- ખેડૂતોને ઓર્ગેનિક ખાતર પૂરું પાડવું
- પ્લાન્ટમાંથી મળતી સ્લરી દ્વારા જમીનની ઉપજ ક્ષમતા વધારવી.
- પર્યાવરણ પ્રદૂષણ ઓછું કરવું
- ધુમાડો, કાર્બન ઉત્સર્જન અને જંગલોમાંથી લાકડું કાપવાનું ઓછું કરવું.
- ગામડાંમાં ઊર્જા સ્વાવલંબન લાવવું
- ઘરોમાં મફત ગેસ ઉપલબ્ધ થઈ ખર્ચ ઓછો થાય.
- સ્વચ્છ ભારત અભિયાનને પ્રોત્સાહન
- ગંદકીમાંથી ઊર્જા બનાવવાનો પ્રયાસ થઈ ગ્રામ્ય વિસ્તારમાં સ્વચ્છતા વધે.
ગોબર ગેસના ફાયદા
- રસોઈ માટે મફત ઈંધણ મળે છે.
- ગેસથી ચુલો ધુમાડા વગર જલે છે, આરોગ્ય માટે સારું.
- રસોઈ માટે લાકડું/કોઇલો કાપવાની જરૂર નથી.
- ખેતરમાં ઓર્ગેનિક ખાતર મળી રહે છે.
- પર્યાવરણ પ્રદૂષણ ઓછું થાય છે
સહાય (Subsidy)
- સામાન્ય રીતે 30% થી 50% સુધીની સબસીડી મળે છે.
- સહાયનો દર પ્લાન્ટના કદ, લાભાર્થીની કેટેગરી (SC/ST, મહિલા, સામાન્ય ખેડૂત) પ્રમાણે બદલાય છે.
gobar gas subsidy કોણ અરજી કરી શકે?
ગોબરગેસ બનાવવાની પદ્ધતિ અને તેની સહાય યોજના ખેતી સહાય યોજના 2025 માટે સરકાર પણ આપશે સહાય યોજના એ એવી સરકારી યોજના છે. આશરે સુંદર્યજીવન ધરાવતા નાના કે નિયત ખેતીકાર, જેમની જમીનની ખેતીમાં ઉપયોગ થાય છે. gobar gas subsidy 2025 યોજનામાં કોણ લાભ લઇ શકે? તે નીચે મુજબ આપવામાં આવ્યુ છે.
- ખેડૂત
- ગ્રામ્ય પરિવારો
- સ્વયંસહાય જૂથો
- સહકારી મંડળીઓ
જરૂરી દસ્તાવેજો
gobar gas subsidy નો લાભ લેવા માટે ઓનલાઈન અરજી કરવાની હોય છે, તેના માટે અમુક જરૂરી ડોક્યુમેન્ટ હોય છે. પશુપાલનની યોજના માટે ક્યાં ક્યાં દસ્તાવેજ જોસે, તેની લિસ્ટ નીચે મુજબ આપવામાં આવેલ છે. તે દસ્તાવેજો તમારે અરજીમાં નાખડાવના થશે.
- ફોટોગ્રાફ
- આધાર કાર્ડ
- ખેતરની 7/12 નકલ અથવા રહેઠાણ પુરાવો
- બેંક એકાઉન્ટ વિગતો
- 8-A નકલ (ખેતરની જમીનની વિગતો),
- રહેઠાણનો પુરાવો,
gobar gas subsidy અરજી કરવાની પ્રક્રિયા
ગોબરગેસ બનાવવાની પદ્ધતિ અને તેની સહાય યોજના ખેતી સહાય યોજનાનો લાભ લેવા માટે ikhedut portal પરથી ઓનલાઈન અરજી કરવાની રહેશે. અરજદાર ખેડૂતોએ પોતાની ગ્રામ પંચાયતમાંથી Village Computer Entrepreneur (VCE) પાસેથી ઓનલાઈન કરી શકે છે. વધુમાં નજીકની તાલુકા કચેરીમાંથી તથા અન્ય કોમ્પ્યુટરની કામગીરી કરતા હોય તેમની પાસે Online Form ભરાવી શકે છે.
ઘરે બેઠા ઓનલાઈન અરજી કેવી રીતે કરવી તેની માહિતી મેળવીશું. gobar gas subsidy ગોબરગેસ બનાવવાની પદ્ધતિ અને તેની સહાય યોજનામાં જો તમે અરજી કરવા માગતા હોવ તો અરજી કેવી રીતે કરવી તેના સ્ટેપ બાય સ્ટેપ નીચે મુજબ આપવામાં આવિયા છે જે તમારે ફોલો કરવાના રહશે.
ઓનલાઇન
- Biogas Application Portal પર જાઓ
પ્રથમ, Ministry of New and Renewable Energy (MNRE) નું Biogas Application Portal ખોલો. અહીંથી તમે જો રહ્યા છો અથવા નવી અરજી કરવાની પ્રારંભિક પ્રક્રિયા કરી શકો છો. - બેનિફિશિયરી (Beneficiary) રૂપે Registration કરો
તમારે “Register” પર ક્લિક કરવું છે અને મધ્યાયતંત્ર અનુસાર રાજ્ય, જિલ્લા વગેરે પસંદ કરીને OTP સાથે વેરીફાઇ કરો. - લૉગિન કરીને અરજી ફોર્મ પૂરું કરો
એકવાર account બનાવાવવા પછી, beneficiary તરીકે “Login” કરો.
તમારી જમીનની વિગતો, પશુઓની સંખ્યા, આધારિત માળખું અને જરૂરી લાગતા અન્ય માહિતી સચોટ જમા કરો. - જરૂરી દસ્તાવેજો અપલોડ કરો
મહત્ત્વપૂર્ણ દસ્તાવેજોને (જેમ કે 7/12 નકલો, આધાર કાર્ડ, બેંક વિગતો, ફોટો) સ્કેન કરીને મોડ્યુલમાં અપલોડ કરો. - અલંંબ (Slurry) પ્લાન્ટ લઈ માટે આવેદન કરો
જો તમે નાના/મધ્યમ કદના બાયો ગેસ પ્લાન્ટ માટે અરજી કરી રહ્યા છો, તો સીધું ઍપ્લાય કરી શકો છો.
માધ્યમ/મોટા (25 m³ થી 2500 m³) પ્લાન્ટ્સ માટે અરજી states implementing agencies (SNDs, KVIC, agriculture departments) મારફતે થવાની હોય છે. - સર્વે અને મંજૂરી પ્રક્રિયા
અરજી સબમિટ થયા પછી ટેકનિકલ સર્વે કરવામાં આવે છે પ્લાન્ટ માટે ભાજપ્યતા, જગ્યા, પશુ સંખ્યા, લાયકાત વગેરે ચકાસાયા પછી મંજૂરી મળે છે. - પ્લાન્ટ સ્થાપના
મંજૂરી મળ્યા બાદ, મંજૂર મોડલ મુજબ બાયોગેસ પ્લાન્ટ પણ કરો. શરૂમાં સરકારી શિક્ષણ આધારિત ટેક્નિકલ સેન્ટરો તરફથી માર્ગદર્શ મળી શકે છે - અટેસ્ટેશન અને સ્વીકાર્ય સમાપ્તી (Completion Report)
પ્લાન્ટ પૂર્ણ થાય ત્યારે completion certificate/inspection report સંબંધિત nodal agencyને સબમિટ કરો.
આધારિત ચકાસણી પછી, સહાય રકમ તમારા બેંક ખાતામાં જમા કરવામાં આવે છે.
ઓફલાઈન
- જિલ્લા પંચાયત / તાલુકા પંચાયત / કૃષિ કચેરીમાં જઈને યોજના વિષે માહિતી મેળવો.
- ઘણા વિસ્તારોમાં ઓનલાઈન અરજીની સુવિધા પણ ઉપલબ્ધ હોય છે.
- દસ્તાવેજો ભેગા કર આધાર કાર્ડ, 7/12 અને 8-A નકલ (ખેતરની જમીનની વિગતો), રહેઠાણનો પુરાવો, બેંક પાસબુકની નકલ, ફોટોગ્રાફ
- કચેરીમાંથી પરથી ફોર્મ મેળવી લો.
- નામ, સરનામું, જમીન વિગતો, પશુઓની સંખ્યા, પ્લાન્ટ સાઈઝ વગેરે માહિતી ભરો. ફોર્મ સબમિટ કરો
- દસ્તાવેજો સાથે ફોર્મ તાલુકા પંચાયત/જિલ્લા પંચાયત કચેરીમાં જમા કરો.
- ઓનલાઇન કરશો તો જરૂરી દસ્તાવેજો અપલોડ કરો.
- સર્વે અને મંજૂરી
- અધિકારી તમારી જગ્યા પર આવીને સર્વે કરશે.
- તમારી પાસે કેટલા પશુ છે અને પ્લાન્ટ માટે યોગ્ય જગ્યા છે કે નહિ તેની તપાસ કરશે. પ્લાન્ટ બાંધકામ
- મંજૂરી મળ્યા પછી તમે માન્ય એજન્સી / મજૂરો દ્વારા ગોબરગેસ પ્લાન્ટ બનાવી શકો છો.
- બાંધકામ દરમ્યાન અધિકારીઓ ક્યારેક નિરીક્ષણ માટે આવશે.
- કામ પૂર્ણાહુતિ અહેવાલ
- પ્લાન્ટ તૈયાર થયા પછી સમિતિ/અધિકારી ચકાસણી કરશે.
- કામ પૂરું થવા અંગેનો અહેવાલ તૈયાર કરવામાં આવશે.
- સહાય રકમ જમા
- ચકાસણી બાદ સહાયની રકમ સીધી તમારા બેંક ખાતામાં જમા કરવામાં આવશે.
ગોબરગેસ બનાવવાની પદ્ધતિ FAQs
Q.1 ગોબરગેસ પ્લાન્ટ માટે ઓછામાં ઓછા કેટલા પશુ હોવા જોઈએ?
જવાબ: ઓછામાં ઓછા 2-3 દૂધાળ પશુ હોય તો પણ નાનો પ્લાન્ટ બનાવી શકાય છે.
Q.2 પ્લાન્ટનું મેન્ટેનન્સ મુશ્કેલ છે?
જવાબ: નહિ, દરરોજ માત્ર ગોબર-પાણી નાખવાનું રહે છે.
Q.3 સહાય ક્યારે મળે છે?
જવાબ: પ્લાન્ટ સ્થાપના પૂર્ણ થયા બાદ ખાતરી થતા સહાય મળે છે.
સમાપન
ગોબરગેસ પ્લાન્ટ ગામડાંમાં ઊર્જા સ્વાવલંબન માટે શ્રેષ્ઠ વિકલ્પ છે. એથી માત્ર મફત ગેસ જ નહીં પણ ઓર્ગેનિક ખાતર પણ મળે છે. સરકારની સહાયથી ખેડૂત ઓછા ખર્ચે આ પ્લાન્ટ બનાવી શકે છે. ગોબરગેસ પ્લાન્ટ એ ગ્રામ્ય જીવન માટે એક ક્રાંતિરૂપ પગલું છે. સામાન્ય ગોબર જે પહેલાં બિનઉપયોગી ગણાતું હતું, આજે એથી સ્વચ્છ ઊર્જા અને ગુણવત્તાવાળું ખાતર બંને મળી રહ્યા છે. આથી રસોઈ માટે મફત ઈંધણ મળે છે, ધુમાડા વગરની સ્વસ્થ રસોઈ શક્ય બને છે, ખેતી માટે ઓર્ગેનિક ખાતર મળે છે અને સાથે પર્યાવરણ પ્રદૂષણ પણ ઘટે છે.
સરકાર દ્વારા અમલમાં આવેલી ગોબરગેસ સહાય યોજના ખેડૂતોને આ ટેકનોલોજી સરળતાથી અપનાવવા પ્રોત્સાહન આપે છે. સહાય મળવાથી ખર્ચ ઓછો થાય છે અને નાના-મોટા ખેડૂતો પણ ઊર્જા સ્વાવલંબન તરફ આગળ વધી શકે છે.
ભવિષ્યમાં જ્યારે ફોસિલ ફ્યુઅલ્સ (તેલ, ગેસ, કોલસા) મોંઘા બનશે ત્યારે આવા બાયોગેસ પ્લાન્ટ ખેડૂતો અને ગામડાં માટે સચ્ચા જીવનદાતા સાબિત થશે. સ્વચ્છતા, ઊર્જા બચત અને પર્યાવરણ સંરક્ષણ – ત્રણેય હેતુ એકસાથે સિદ્ધ થાય છે.